ความปลอดภัย กับหมึกอิงค์เจ็ท

ความปลอดภัย

กับหมึกอิงค์เจ็ท

มะเร็ง! โรคร้ายอันดับหนึ่งของโลก อาจจะเกิดขึ้น

ได้จากการเลือกใช้สินค้าที่ไม่มีมาตราฐาน ถึงเวลาแล้วหรือยังที่เราควรจะให้ความสำคัญกับพนักงานของเรา โดยให้ความใส่ใจกับสินค้าที่เลือกมาให้ใช้งาน ไม่ว่าจะเป็นนํ้าหมึกประเภทใด และระบบพิมพ์ใดๆ ต้องจำไว้เสมอว่าข้อมูลด้านความปลอดภัยเป็นสิ่งสำคัญที่ควรศึกษาก่อนการใช้งานเสมอ เพื่อจะไม่ให้เกิดเหตุที่เราคาดไม่ถึง ถ้าเราได้ทำความเข้าใจอย่างดีและปฏิบัติตามกฏความปลอดภัยในการใช้งานแล้ว อันตรายในการทำงานจะลดลงอย่างเห็นได้ชัดเรื่องของนํ้าหมึกที่ได้กล่าวถึงในฉบับก่อนหน้านี้ ได้กล่าวครอบคลุมถึงที่มาและรายละเอียดของนํ้าหมึกชนิดต่างๆที่ใช้กันในปัจจุบันนี้ อีกเรื่องหนึ่งที่ไม่ควรมองข้ามไป คือเรื่องความปลอดภัยของนํ้าหมึกอิงค์เจ็ทแต่ละชนิดในแง่มุมต่างๆซึ่งส่วใหญ่มักจะถูกมองข้ามไป จนกว่าจะเกิดปัญหาอย่างใดอย่างหนึ่งขึ้นมาก่อน จึงจะมีผู้ใช้เข้ามาศึกษาเรื่องนี้อย่างจริงจัง ในขณะที่ผู้ใช้มักจะเรียกร้องแต่ให้มีการแก้ปัญหาเรื่องความสะอาดและการปนเปื้อน เพื่อจุดมุ่งหมายในการใช้งานกับหัวพิมพ์ให้ได้ยาวนานที่สุดเท่านั้น แต่ไม่เคยใส่ใจในเรื่องความปลอดภัยแม้แต่น้อย ในฉบับนี้ จะกล่าวถึงเฉพาะเรื่องความปลอดภัยในการเลือกใช้นํ้าหมึกอิงค์เจ็ทแต่ละชนิด ที่มีผลต่อทั้งผู้พิมพ์และผู้ใช้งานพิมพ์ ทั้งต่อตัวผู้ใช้เองและผลที่มีต่อสิ่งแวดล้อมรวมไปถึงการเก็บรักษาของนํ้าหมึกแต่ละประเภทดังนี้

นํ้าหมึกเชื้อนํ้า (Water based inks)

ในที่นี้ จะรวมถึงนํ้าหมึกชนิดต่างๆ ที่ใช้นํ้าเป็นส่วนประกอบเป็นส่วนใหญ่ เช่น Dye Ink, UV Dye Ink, LatexInk, Dye Sublimation Ink รวมไปถึง Resin Ink ที่ปัจจุบันมีการใช้น้อยลงแล้ว นํ้าหมึกในกลุ่มนี้ ถือว่าเป็นกลุ่มที่มีความปลอดภัยสูง การเก็บรักษาง่าย ไม่ส่งผลเสียกับสิ่งแวดล้อมแต่การผลิตวัตถุดิบของโรงงานนํ้าหมึกชนิดนี้ บางโรงงานก็ไม่ได้คำนึงถึงเรื่องความปลอดภัยของนํ้าหมึก เนื้อสียังคงเลือกใช้ ที่มีส่วนผสมของนิกเกิล ซึ่งเป็นสารก่อมะเร็งต้องห้ามตามที่กฏหมายกำหนดของสินค้าที่จะจัดจำหน่ายโดยผู้ผลิตนํ้า

หมึกในสหรัฐอเมริกา เพื่อที่จะไม่ต้องเสี่ยงกับสารก่อมะเร็งเหล่านี้เราควรจะทำอย่างไร การเลือกใช้นํ้าหมึกในกลุ่มนี้ควรจะศึกษาขบวนการผลิตของแต่ละโรงงานให้ดี โดยก่อนการเลือกใช้เราควรขอ เอกสารส่วนประกอบด้านความปลอดภัยMSDS (Material Safety Data Sheet) มาอ่านดูส่วนประกอบของนํ้าหมึกเสียก่อน โดยส่วนใหญ่นํ้าหมึกที่ระบุชื่อผู้ผลิตชัดเจน จะต้องแสดงเอกสารนี้ไว้ในเว๊ปไซด์ของโรงงานผู้ผลิต ในบ้านเราผู้ขายส่วนใหญ่จะได้เปิดเผยชื่อโรงงานผู้ผลิตเพราะนํ้าหมึกเหล่านั้นไม่ได้มาตราฐานด้านความปลอดภัยเป็นส่วนใหญ่ เมื่อมีการร้องขอข้อมูลไป มักจะได้รับคำตอบแบบปัดสวะไปเรื่อยๆ ดังนั้นถ้าจะเลือกนํ้าหมึกมาใช้ ควรดูว่าโรงงานผลิตนํ้าหมึกผ่านมาตรฐานการผลิต ISO 14000 หรือ

ตัวอย่าง เอกสารส่วนประกอบด้านความปลอดภัย MSDS (Material Safety Data Sheet) ของหมึกพิมพ์ UV-Curable

ซึ่งจะต้องมีรายละเอียดเรื่องส่วนประกอบที่เป็นอันตรายที่ใช้ในหมึกพิมพ์ และวิธีการปฐมพยาบาลเบื้องต้น

โดยที่กฏหมายสหรัฐอเมริกา กำหนดให้ผู้ผลิตต้องมีเอกสาร MSDS สำหรับหมึกพิมพ์ที่จำหน่ายในประเทศ

สูงกว่านั้น ก็จะไม่เจอปัญหานี้แน่นอน เพราะเป็นข้อกำหนดอันหนึ่งของการผ่านการตรวจสอบมาตราฐานการผลิต ISO14000 และส่วนผสมอีกชนิดหนึ่งคือ สารยับยั้งการเติบโต

ของแบคทีเรีย โรงงานจะผสมสารเหล่านี้ลงไปเพื่อยับยังไม่ให้แบคทีเรียเติบโตได้ เพราะแบคทีเรียที่เกิดขึ้นในนํ้าหมึกชนิดนี้ส่งผลให้หัวพิมพ์อุดตันได้ง่ายเช่นกัน ซึ่งสารเคมีในกลุ่มนี้ เมื่อสัมผัสกับผู้ใช้ก็จะมีผลข้างเคียงที่ทำให้เกิดอาการแพ้ได้ในนํ้าหมึก Latex จะมี Acrylic Polymer เป็นส่วนประกอบ ซึ่งจัดว่าเป็นสารเคมีอันตรายชนิดหนึ่ง แต่ผู้ผลิตได้

ชี้แจงว่า เมื่อผ่านกระบวนการพิมพ์ในเครื่องพิมพ์ Latex ของเขา ระบบจะทำปฏิกิริยากับความร้อนทำให้มีการระเหยของนํ้าออก จนกลายเป็นฟิล์มคลุมสารเคมีเหล่านั้นเอาไว้ และไม่ทำให้เกิดอันตรายใดๆ ทั้งนี้ ก็ยังพิสูจน์ไม่ได้ เนื่องจากเพิ่งเริ่มมีการใช้มาได้ไม่นานส่วนนํ้าหมึกพิมพ์ผ้านั้น เมื่อพิมพ์นํ้าหมึกลงไปในผ้าแล้ว จะต้องผ่านกระบวนการ Diffusion ก่อน นํ้าหมึกที่พิมพ์ลงไปจึงจะทำปฏิกิริยาให้ได้สีที่สดใสขึ้น นํ้าหมึกชนิดนี้จะต้องซึมลงในผ้าได้เป็นอย่างดี จึงมีความจำเป็นที่จะต้องทำให้มีฤทธิ์เป็นกรด บางโรงงานทำให้ค่าความเป็นกรดสูงถึงขั้นเมื่อสัมผัสกับผู้ใช้จะทำให้เกิดระคายเคืองผิวหนังได้

นํ้าหมึกโซลเว้นท์ (Eco, Mild, Low & Solvent Ink)

ในนํ้าหมึกกลุ่มนี้ จะใช้ตัวทำละลายที่เป็นโซลเว้นท์(Solvent) ที่สามารถติดไฟได้ง่าย ระเหยในอากาศได้ ทำให้นํ้าหมึกกลุ่มนี้ส่งผลเสียต่อสุขภาพของผู้ใช้งานเป็นอันมาก ใน

ขณะที่พิมพ์งานการพ่นนํ้าหมึกจากหัวพิมพ์ สารระเหยจะถูกพ่นออกไปพร้อมกับเนื้อสี เมื่อสัมผัสกับวัสดุพิมพ์ก็จะระเหยตัวเองออกไปในอากาศ คงเนื้อสีติดไว้กับวัสดุพิมพ์ จะสังเกตุได้จากกลิ่นขณะที่เราพิมพ์งาน ถ้าต้องใช้งานนํ้าหมึกชนิดนี้ ควรจะจัดการระบบดูดอากาศให้ดี เพื่อให้ส่งผลกับผู้พิมพ์ให้น้อยที่สุด ในขณะที่ผู้พิมพ์งานก็ควรหาหน้ากากป้องกันสวมใส่อยู่เสมอ สารระเหยที่ระเหยออกไปในอากาศ ส่งผลกระทบต่อ ชั้นบรรยากาศด้วยเช่นกัน ในบางประเทศได้มี ข้อกำหนดให้เลิกใช้นํ้าหมึกบางชนิดในกลุ่มนี้ไปบ้างแล้ว และในอนาคตการใช้งานนํ้าหมึกกลุ่มนี้จะค่อยๆ ลดลงจนถูกเลิกใช้ในที่สุด เมื่อมีนํ้าหมึกชนิดอื่นๆ เข้ามาทดแทนได้ เรื่องของการเก็บรักษาก็ค่อนข้างยุ่งยาก เนื่องจากเป็นสารไวไฟและระเหยได้ จึงจำเป็นต้องมีห้องเก็บแยกต่างหากเพื่อการดูแลได้ง่ายและควรมีอุปกรณ์ดับเพลิงไว้ใกล้ๆ ที่สามารถหยิบใช้งานได้ทันที เมื่อเกิดเหตุเพลิงไหม้ขึ้น ในส่วนนี้ผู้ใช้งานในหลายๆ ที่ยังมองข้ามความปลอดภัยในด้านนี้อยู่ หลายๆ หน่วยงานได้ริเริ่มโครงการGreen ขึ้นมาแล้ว ทำให้งานพิมพ์ที่ใช้นํ้าหมึกในกลุ่มนี้ ไม่ผ่าน

คุณสมบัติด้านสิ่งแวดล้อม จึงทำให้ผู้ผลิตงานพิมพ์หลายๆ รายเริ่มเพิ่มทางเลือกใหม่ๆ ให้กับผู้บริโภคที่ต้องการให้มีการรักษ์สิ่งแวดล้อมกันมากขึ้นในอนาคต

นํ้าหมึก UV (UV-Curable Inkjet Inks)

นํ้าหมึกกลุ่มนี้ ในเอกสารจากผู้ผลิตรายใหญ่ระบุว่านํ้าหมึกประเภทนี้จะไม่มีอันตรายเลย จริงหรือ? เรามาลองวิเคราะห์ดู ในความเป็นจริงเนื่องจากเทคโนโลยีของนํ้าหมึก

ชนิดนี้ได้ถูกพัฒนามาทีหลัง และแก้ปัญหาจากนํ้าหมึก 2 กลุ่มที่กล่าวมาแล้วข้างต้น การพัฒนาในทางที่ดี ก็แลกมากับราคาต้นทุนที่สูงกว่าหมึกทุกประเภทที่ใช้งานกันอยู่ จึงทำให้ถูกนำมาใช้งานไม่แพร่หลายเท่าที่ควร เพราะยังไม่เป็นที่ยอมรับในเรื่องคุณภาพของงานพิมพ์ที่ใช้นํ้าหมึกชนิดนี้พิมพ์ แต่ถ้าเราพิจารณาถึงความจำเป็นและประโยชน์ในทุกๆ ด้านแล้ว ควรอย่างยิ่งที่จะสนับสนุนให้มีการใช้งานให้มากยิ่งๆ ขึ้นไป ทั้งในแง่ความปลอดภัยต่อผู้ใช้ที่เกิดจากนํ้าหมึกโดยตรงนั้นแทบไม่มีเลย แต่โดยทางอ้อม จะเห็นได้จากเวลาพิมพ์งานขณะที่นํ้าหมึกพ่นลงบนวัสดุพิมพ์และถูกฉายด้วยแสงยูวีเพื่อให้หมึก

แข็งตัว วัสดุแต่ละตัวเมื่อถูกฉายด้วยแสงยูวี อาจทำให้เกิดกลิ่นที่ไม่พึงประสงค์ขึ้น เกิดอาการระคายเคืองต่อระบบทางเดินหายใจของผู้พิมพ์งานได้ อีกทั้งวัสดุบางชนิดที่ทำปฏิกริยากับความร้อนขณะที่ถูกฉายด้วยแสงยูวีลงไปยังเกิดสารระเหยที่ก่อมะเร็งได้อีก และแสงยูวีที่ใช้ก็ยังมีผลกับดวงตาของผู้ใช้งานอีกด้วย แต่ในที่นี้ ผู้ผลิตนํ้าหมึกก็แสดงความคิดเห็นในเรื่องนี้ ในทางที่ไม่เกี่ยวกับนํ้าหมึกเพราะเกิดจากวัสดุพิมพ์และเครื่องพิมพ์ที่เลือกใช้ ดังนั้นผู้ใช้งานก็ควรเลือกใช้งานและหาอุปกรณ์ป้องกันอันตรายที่อาจเกิดขึ้นได้มาใช้ให้ถูกต้องเพื่อหลีกเลี่ยงอันตรายที่อาจจะเกิดขึ้นกับตัวผู้ใช้งานเอง

Billion Plus ขอบคุณบทความดีๆจากนิตยาสาร Graphics&Sign Magazine by TABDA